TẾT - NGUYỄN NGỌC TƯ

Nguyễn Ngọc Tư mong một năm mới thật nhẹ nhàng

Năm 2006 qua đi với "xì căng đan" ngoài ý muốn, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đang chờ mong một năm mới nhẹ nhàng hơn. Giản dị với những tình cảm thật thà dành cho người thân, bạn bè, chị trò chuyện với VnExpress về văn chương, chữ nghĩa vào thời điểm giáp Tết.

- Hồi nhỏ chị đón Tết ra sao?

- Tôi nhớ không rõ ràng. Nhưng thường thì Tết nào cũng chảy... máu cam, vì ăn quá nhiều đồ ngọt, nhiều dưa hấu. Chờ mỏi mòn đến chiều 30 mới dám lấy dép mới, đồ mới ra mặc, đi lòng vòng trong xóm coi có ai… khen đẹp không. Mùng Một về nhà ngoại. Xong lơn tơn đi quán lấy tiền lì xì mua… xirô uống. Mùng Hai đeo theo anh chị đi công viên, vô mấy gian hàng lô tô, ném vòng mất cả buổi trời, cộng với khá nhiều tiền mới thu hoạch được mấy… gói mì tôm, vài lon nước ngọt, thấy mình vĩ đại quá, thu hoạch lớn quá.

Hồi đó, tôi khoái ăn dưa hấu. Dường như mong chờ Tết chỉ để ăn dưa hấu và mặc đồ mới. Mà ngày trước, chỉ dịp Tết mới có dưa, bây giờ người ta trồng dưa suốt năm, mất đi một lý do để chờ đợi Tết. Chán thiệt!

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư và "Thằng bạn nhỏ". Ảnh: N.N.T.

- Trong ngày Tết của gia đình chị, chuyện ăn uống quan trọng ra sao?

- Quan trọng một chút thôi. Tết không chỉ là dịp ăn (nếu muốn thì mình có thể ăn vào bất cứ thời điểm nào). Nhưng trong cái không khí bồn chồn, nôn nả, ấm áp sum vầy đó mọi người tụm lại, không ăn uống đãi đằng thì cũng chẳng biết làm gì cho hết Tết.

- Ông xã chị và cậu nhóc thích được ăn món gì do chị nấu nhất?

- Tôi hỏi rồi, họ nói món canh chua cũng khá, nhưng không chắc là hai nhân vật này nói thật lòng. Bởi có thể món đó đang ở phía… tương lai. "Thằng bạn nhỏ" của tôi hay thay đổi, lúc thì mê đùi gà, lúc khoái… đậu hũ chấm tương, nhưng mê nhất là món trứng chiên.

- Nhà văn miệt vườn chuẩn bị nhà cửa đón Tết thế nào?

- Tôi quét… mạng nhện và đem quăng bỏ những món mà cả năm vì tiếc mà dúi vào góc này góc nọ nhưng chẳng bao giờ dùng được nữa. Xong ngu ngơ ra chợ mang về một mớ bánh mứt mà không biết bao giờ mới ăn hết. Mua gạo, muối đổ đầy hũ… Lúc chạy xe đi đổ xăng cho đầy thì hoảng hồn, phát hiện ra những món ăn ở nhà có nguy cơ ế ẩm, vì Tết nào mình cũng đóng cửa đi chơi suốt.

- Chị tự tay nấu món ăn hay làm bánh mứt, dưa kiệu gì cho ba ngày Tết?

- Rất xấu hổ khi phải nói rằng, thường là không. Hồi trước thì toàn rình coi ở nhà má làm món gì mình nói dèm để xớt chút đỉnh đồ ăn, bây giờ má tôi già nhưng người chị dâu của tôi giỏi y chang má, nên việc của tôi vẫn là rình và… xin.

- Cảm xúc của chị về ngày Tết hôm nay và ngày xưa khác nhau như thế nào?

- Ngày xưa, tôi luôn chờ đợi Tết, vì nó rất đáng chờ đợi. Bây giờ thì tôi cũng vẫn còn chờ Tết, không phải vì áo mới, vì dưa hấu, mà muốn kết lại một chặng đời, để sau tết mình sẽ sống những ngày mới. Để thấy những lỗi lầm, những dại dột đã thuộc về quá khứ, không thể chỉnh sửa. Thôi, không thèm day dứt…

- Chị mong chờ điều gì ở năm mới?

- "Một năm thật nhẹ nhàng", tôi luôn mong ước vậy. Ước cho mình và cho cả bạn bè mình. Nhưng, điều đó nghe có vẻ thật buồn cười. Vì người ta hay chúc nhau "Vạn sự như ý!".

Khúc ba mươi

Nguồn: vn.net

Năm nào cũng vậy, do thức dậy sớm đi chợ sớm, nên má là người đầu tiên mở ngày ba mươi Tết ra. Không biết có phải số má cực, vía má cực không mà hôm đó cả nhà đều phải làm công chuyện tối mắt tối mũi. Đến nỗi, nhắc tới Tết là thấy chữ “Ba Mươi” chình ình, choáng chật cả ký ức.

Đó là cái ngày duy nhất trong năm cả nhà sum họp mà không sum họp. Ai nấy túi bụi với chuyện của mình.

Cánh đàn ông con trai (nói cánh cho ham vậy, chỉ hai người thôi, chứ mấy), cánh này quan trọng, lãnh phần dọn dẹp, lau chùi, làm đẹp nhà. Nào là quét mạng nhện trên trần, lau cửa kính, tủ bàn, kỳ cọ mấy cái lư đồng, đem phơi nắng. Mệt phờ.

Lúc dọn dẹp, bày biện bàn thờ thì mùi chiên xào dưới bếp bay lên, trời, lại phải bỏ ngang công việc đang làm dở, chuẩn bị mâm bàn cúng rước ông bà. Xế chiều rồi, chớ giỡn…

Cúng kiếng xong, cánh đàn ông tiếp tục chuyển sang đánh trận… ngoài sân, còn má vẫn hì hụi trong bếp, vừa trông chừng nồi thịt kho, vừa làm thịt nguội, sau lưng má, củ cải với dưa leo đang chờ tới phiên mình trở thành món… dưa chua.

Tết của má dài thăm thẳm, phải kể từ hôm tát đìa bắt cá làm mắm, xẻ khô. Cá còn phơi trên mấy hàng bông bụp má bắt tay vào làm củ kiệu. Hồi chị còn nhỏ, má lãnh luôn phần làm mứt, nướng bánh kẹp, bánh bông lan.

Chị lớn, chị giành lấy, nói để chị làm, nên cả ngày ba mươi tụi nhỏ không thấy chị liếc, chị rầy; bởi chị cũng cắm đầu làm mứt, nào là mứt chùm ruột, mứt gừng, không biết ai ăn cho hết mà ôm đồm, vừa ngào chảo mứt dừa vừa chạy ra coi mớ mứt tắc (quất) phơi ngoài sân không biết có kiến bò lên không.

Cái dáng chị khum khum, tay đấm lia lịa vào lưng, than mỏi quá nhưng vẻ mặt thì tươi rói, ngây ngất. Giống hệt cả nhà, miệng kêu cực mà hớn hở, như thể ngày cuối năm này không có việc gì làm mới là niềm đau khổ lớn.

Tụi con nít cũng bận lắm, chạy đi chạy lại “Lấy giùm ba cây bàn chải”, “Chặt giùm má mấy trái dừa”, “Ê, coi chừng mấy con chó chạy giỡn làm đổ mớ mứt đang phơi…”, “Chạy đi mua cho má mấy bịch muối, cho đầy đủ, nhỏ ơi”.

Trên đường chạy đầu này đầu nọ, tụi con nít không quên thò đầu vô tủ vuốt ve mấy bộ đồ mới, ứa nước miếng, trông mau tới chiều để mặc, nên có khi má kêu hai ba lần mới chịu đi làm, bịu xịu càu nhàu trong bụng, không biết ông trời sinh ra Ba Mươi Tết làm chi, công chuyện quá trời.

Mà, việc nào cũng quan trọng, quan trọng khủng khiếp, không thể để đến ngày mai. Tuyệt nhiên, chẳng ai chần chừ “Để làm sau…”. Cứ như là không còn ngày mai nữa, cả nhà làm cho bằng hết việc, đến xanh mặt, mướt mồ hôi, như ai đó đuổi đằng sau, như làm bây giờ để mai mốt không động tay vào bất cứ việc gì nữa.

Tụi con nít buồn cười, vì cữ kiêng lắm thì chỉ thảnh thơi được ngày mùng Một, bữa sau ba má cũng ra vườn tưới rau, chị nhất định phải rửa chén, giặt đồ, anh đến cơ quan, mọi người trở lại với công việc thường ngày của mình. Ba Mươi cũng đâu có thay đổi được gì mà làm muốn nín thở?

Tụi nhỏ không biết, thật sự của Tết là bữa ba mươi này. Khi tụi nhỏ mặc bộ đồ mới đi khoe dài dài xóm, khi ba và anh tắm táp xong ra hàng ba ngơ ngẩn ngắm hoa sao nhái đốt lửa vàng run rẩy trước sân, khi má nhốt than trong những bếp lửa tàn, khi chị đứng chải tóc trước gương, thì Tết đã chớm hết, mùng Một, mùng Hai là Tết phai; mùng Ba, mùng Bốn Tết tàn.

Tụi nhỏ không biết, mãi về sau, khi lớn lên, trong ký ức Tết ấu thơ, những ngày mùng rất nhạt, đơn điệu, chỉ chơi và chơi. Nhưng bữa Ba Mươi luôn sống động, lung linh những mồ hôi, những nụ cười, những khoan khoái, những ngọt ngào…

(Trích "Ngày mai của những ngày mai" - Tác giả: Nguyễn Ngọc Tư, NXB Phụ nữ)