HÌNH ẢNH X-QUANG TRONG TẮC RUỘT NON
Các hình ảnh X-quang sau đây có thể giúp ích trong việc đưa rachẩn đoán tắc ruột non:
-Trong tắc hoàn toàn, các quai ruột non trướng lên trong vòng 3-5 giờ.
-Khi đường kính ruột lớn hơn 3 cm thường liên quan đến tắc nghẽn,khí và chất lỏng có trong các quai ruột trướng này có thể giống hoặc khác với khí và chất lỏng có trong ổ bụng.
-Trước đây,khí và dịch ở những độ cao khác nhau được chẩn đoán là tắc ruột cơ học, trong khi khí và dịch ở cùng một chiều cao nhiều khả năng là liệt ruột, tuy nhiên những kết quả này không còn được coi là dấu hiệu đáng tin cậy.
-Sự khác nhau thường do kích thước của quai ruột gần vị trí tắc nghẽn và kích thước của quai ruột xa vị trí tắc nghẽn-quai ruột rỗng, khẩu kính bình thường.
-Trong tắc nghẽn lâu dài, ruột non giãn nở có thể bắt chước một đại tràng giãn, để phân biệt cần xác định manh tràng-thường có khẩu kính bình thường trong giai đoạn đầu của tắc ruột non, tuy nhiên theo thời gian, đại tràng có thể trống rỗng hoàn toàn và trở nên khó để nhận biết.
-Khi phình to, quai ruột non thường ở trung tâm của bụng.
-Với tắc gần gốc hỗng tràng, khí và dịch thường nằm trong dạ dày trừ khi bệnh nhân đã nôn ra.
-Đôi khi, 1 hoặc 2 quai ruột non phình to có thể được thấy ở góc phần tư trái trên.
-Các tắc nghẽn thấp hơn,khí và dịch ở những độ cao khác nhaucho thấy các giai đoạn của tắc nghẽn.
-Với các bệnh nhân trong tư thế nằm ngửa, quai ruột chứa đầy dịch nằm phía sau và quai ruột chứa đầy khí nâng lên phía trước trên.
-Với bệnh nhân chướng bụng, quai ruột chứa đầy khí được quan sát thấy ở phần trên của bụng.
-Khi quai ruột phình to chứa đầy dịch, đặc biệt là khi tắcđoạn giữa và xa của ruột non, có thể thấy xuất hiện khốimềm kéo dài.
-Các nếp niêm mạc ruột (xem hình dưới đây) thường cách nhau khoảng 1-4 mm, tuy nhiên, khoảng cách này thì lớn hơn trong trướng ruột non.
-Khi đường kính ruột lớn hơn 3 cm thường liên quan đến tắc nghẽn,khí và chất lỏng có trong các quai ruột trướng này có thể giống hoặc khác với khí và chất lỏng có trong ổ bụng.
-Trước đây,khí và dịch ở những độ cao khác nhau được chẩn đoán là tắc ruột cơ học, trong khi khí và dịch ở cùng một chiều cao nhiều khả năng là liệt ruột, tuy nhiên những kết quả này không còn được coi là dấu hiệu đáng tin cậy.
-Sự khác nhau thường do kích thước của quai ruột gần vị trí tắc nghẽn và kích thước của quai ruột xa vị trí tắc nghẽn-quai ruột rỗng, khẩu kính bình thường.
-Trong tắc nghẽn lâu dài, ruột non giãn nở có thể bắt chước một đại tràng giãn, để phân biệt cần xác định manh tràng-thường có khẩu kính bình thường trong giai đoạn đầu của tắc ruột non, tuy nhiên theo thời gian, đại tràng có thể trống rỗng hoàn toàn và trở nên khó để nhận biết.
-Khi phình to, quai ruột non thường ở trung tâm của bụng.
-Với tắc gần gốc hỗng tràng, khí và dịch thường nằm trong dạ dày trừ khi bệnh nhân đã nôn ra.
-Đôi khi, 1 hoặc 2 quai ruột non phình to có thể được thấy ở góc phần tư trái trên.
-Các tắc nghẽn thấp hơn,khí và dịch ở những độ cao khác nhaucho thấy các giai đoạn của tắc nghẽn.
-Với các bệnh nhân trong tư thế nằm ngửa, quai ruột chứa đầy dịch nằm phía sau và quai ruột chứa đầy khí nâng lên phía trước trên.
-Với bệnh nhân chướng bụng, quai ruột chứa đầy khí được quan sát thấy ở phần trên của bụng.
-Khi quai ruột phình to chứa đầy dịch, đặc biệt là khi tắcđoạn giữa và xa của ruột non, có thể thấy xuất hiện khốimềm kéo dài.
-Các nếp niêm mạc ruột (xem hình dưới đây) thường cách nhau khoảng 1-4 mm, tuy nhiên, khoảng cách này thì lớn hơn trong trướng ruột non.
X-quang vùng bụng của một BN nữ 55 tuổi có các triệu chứng của tắc ruộtcho hình ảnhquai ruột non giãn kết hợp với nếp niêm mạcdày lên phù nề và một thoát vị bẹn nghẹt ở bên trái (mũi tên).
-Sự tăng hoạt động của nhu động ruột có thể làm tăng dấu “chuỗi-hạt” (xem hình dưới đây), trong đó các “hạt” đại diện cho khí bị mắc kẹt trong nếp niêm mạc
X-quang bụng của bụng của Bn nữ 69 tuổi có tắc nghẽn ruột non. X-quang cho thấy dấu hiệu của một chuỗi hạt (mũi tên)
-Ruột non có thể giãn ồ ạt nếu tắc nghẽn là mãn tính;thành ruột thường dày lên, như vậy là khoảng cách giữa khí trong lòng ruột non giữa các quai ruột liền kề tăng.
-Hầu hết thắt nghẹt ruột (75%) là do dính. Thắt nghẹt xảy ra khi một quai ruột không phải giải áp bằng các đoạn đuôi chứa khí và dịch. Tắc nghẽn này cho thấy hình ảnh một quai ruột non phình to hình chữ U. Quai ruột này có thể được cố định và không thay đổi vị trí theo thời gian. Dịch ngày càng tăng trong đoạn ruột thắt nghẽn và dấu hiệu hạt cà phê (một quai ruột chứa đầy khí) hoặc u giả (quai ruột chứa đầy dịch lỏng) có thể thấy.
-Hầu hết thắt nghẹt ruột (75%) là do dính. Thắt nghẹt xảy ra khi một quai ruột không phải giải áp bằng các đoạn đuôi chứa khí và dịch. Tắc nghẽn này cho thấy hình ảnh một quai ruột non phình to hình chữ U. Quai ruột này có thể được cố định và không thay đổi vị trí theo thời gian. Dịch ngày càng tăng trong đoạn ruột thắt nghẽn và dấu hiệu hạt cà phê (một quai ruột chứa đầy khí) hoặc u giả (quai ruột chứa đầy dịch lỏng) có thể thấy.
-Sỏi ruột (xem những hình ảnh dưới đây) được đặc trưng bởi sự hiện diện của một hòn sỏi vôi hóa giữa miệng ống (thường ở đoạn cuối hồi tràng),có dấu hiệu của tắc ruột non trên X-quang và khí trong đường mật là kết quả của rò đường mật-tá tràng.
X-quang bụng thẳng của BN nữ 72 tuổi cho thấy các quai hỗng tràng phình to với các mức chất lỏng, khí. Khí nằm phủ gan và sỏi mật ở hố chậu phải (mũi tên) được ghi nhận. Các điều trên cho thấy một tắc ruột do sỏi mật.
X-quang có cản quang được thực hiện thông qua ống thông mũi dạ dày ở bệnh nhân với triệu chứng lâm sàng của tắc ruột nhưng trên X-quang bụngkhông sửa soạn không ghi nhận bất thường. Kết quả cho thấy một sự thông nối giữa hố túi mật và tá tràng,các quai ruột giãn với các nếp gấp niêm mạc kéo dài. Mở bụng, tắc ruột sỏi mật được khẳng định.
X-quang có cản quang trong chẩn đoán tắc ruột
Có nhiều tranh cãi xung quanh việc dùng X-quang có cản quang trong việc chẩn đoán Bn nghi ngờ có tắc ruột non. Việc sử dụng chất cản quang tan trong nước (xem hình dưới đây), ion hoặc không ion, có những hạn chế vì nó chưa được pha loãng bằng dịch ruột. Kết quả là làm cho việc chẩn đoán tắc ruột và việc tìm vị trí tắc gặp khó khăn. Chất cản quang chỉ nên được sử dụng khi không có triệu chứng của viêm màng bụng giả.
X-quang có cản quang cho thấy quai ruột non giãn nở, các nếp niêm mạcgiãn ra và chất cản quang hẹp dần, cuối cùng kết thúc như hình mỏ(chim)(mũi tên). Phẫu thuật cho thấy Bn bị tắc ruột non do di căn hạch mạc treo.
Một hoặc tất cả các dấu hiệu sau đây trên X quang có thể hỗ trợ trong chẩn đoán tắc ruột non:
-Thời gian di chuyển của chất cản quang so với bình thường lớn hơn 12 giờ thì có thể nghĩ đến tắc nghẽn cơ học.
-Khẩu kính ruột non thay đổ đột ngột ở vị trí tắc nghẽnvới đoạn gần ruột non bị giãn ra chứa đầy chất cản quang và đoạn xa thì bị xẹp lại.
-Dấu hiệu mỏ(chim) có thể được nhìn thấy tại vị trí tắc nghẽn cũng như là hình ảnh chất cản quang chảy nhỏ giọt qua khe hẹp.
-Sự cố định và xoắn ruột có thể nhìn thấy rõ ràng.
-Nếp niêm mạc giãn ra có thể nhìn thấy.
-Khẩu kính ruột non thay đổ đột ngột ở vị trí tắc nghẽnvới đoạn gần ruột non bị giãn ra chứa đầy chất cản quang và đoạn xa thì bị xẹp lại.
-Dấu hiệu mỏ(chim) có thể được nhìn thấy tại vị trí tắc nghẽn cũng như là hình ảnh chất cản quang chảy nhỏ giọt qua khe hẹp.
-Sự cố định và xoắn ruột có thể nhìn thấy rõ ràng.
-Nếp niêm mạc giãn ra có thể nhìn thấy.
Độ nhạy
Mặc dù độ nhạy của nó 50-66%, X quang vẫn là thủ thuật không xâm lấn hữu ích nhất trong chẩn đoán tắc ruột non. Khi phát hiện trên X-quangtrùng khớp với lâm sàng và cận lâm sàng thì một chẩn đoán tắc ruột non nên được đưa ra.
Mặc dù độ nhạy của nó 50-66%, X quang vẫn là thủ thuật không xâm lấn hữu ích nhất trong chẩn đoán tắc ruột non. Khi phát hiện trên X-quangtrùng khớp với lâm sàng và cận lâm sàng thì một chẩn đoán tắc ruột non nên được đưa ra.
Dương tính giả – Âm tính giả
Phân biệt liệt ruột và tắc ruột non có thể rất khó, đặc biệt là trong giai đoạn phải mổ ngay lập tức. Cuối cùng, hầu hết các cản trở đường ruột đều có thể dẫn đến liệt ruột. Điều này có liên quan với thủng và viêm phúc mạc. Trong trường hợp này, khí có thể xuất hiện trong ruột non tắc nghẽn, hoặc nó có thể được giữ trong đại tràng, dẫn đến sự nhầm lẫn trong chẩn đoán. Ít hoặc không có không khí trong ruột non có thể dẫn đến chẩn đoán âm tính giả.
Phân biệt liệt ruột và tắc ruột non có thể rất khó, đặc biệt là trong giai đoạn phải mổ ngay lập tức. Cuối cùng, hầu hết các cản trở đường ruột đều có thể dẫn đến liệt ruột. Điều này có liên quan với thủng và viêm phúc mạc. Trong trường hợp này, khí có thể xuất hiện trong ruột non tắc nghẽn, hoặc nó có thể được giữ trong đại tràng, dẫn đến sự nhầm lẫn trong chẩn đoán. Ít hoặc không có không khí trong ruột non có thể dẫn đến chẩn đoán âm tính giả.
Phân biệt một tắc ruột đoạn gần, thoát vị Richter, một tắc ruột do sỏi mật thì khó khăn vì tất cả những trường hợp này thì giống nhau trên X-quang.
Trong tắc đai tràng, ruột non giãn nở có thể xảy ra nếu van hồi manh tràng được mở, điều này là một nguyên nhân của sự nhầm lẫn.
Trong tắc đai tràng, ruột non giãn nở có thể xảy ra nếu van hồi manh tràng được mở, điều này là một nguyên nhân của sự nhầm lẫn.
